Sessiz İstifa Pasif Bir Meydan Okuma Mı? Yoksa Kitlesel Bir Dönüşümün Eşiğinde Miyiz?

İş dünyasında anlam arayışının eylemsellik basamağında daha pasif kalan X,Y kuşağının, pandemi ile birlikte iş hayatına dahil olan Z kuşağı eyleme dökerek yeni bir akım başlattı. İngilizcesi ‘’Quiet quitting’’ olarak anılan ‘’sessiz istifa’’ dalga dalga yayılarak bütün iş dünyasının gündemine oturdu.

 Sessiz istifaya gelmeden önce, bu akımın en güçlü ayak seslerinden biri olan ‘’Büyük İstifa’’ kavramına değinmek yerinde olacaktır. İş yaşam dengesi, teknolojinin çalışma koşullarına, iş yapma biçimimize ve ilişkilerimize etkisi, esnek ve uzaktan çalışma pandemiden önce de konuşulmaya başlayan konular arasındaydı fakat Covid19 pandemisi yaşamlarımızda birçok şeyi değiştirdiği gibi iş dünyasında da ışık hızıyla bize başka bir dünyanın kapılarını araladı.  Pandeminin iş dünyasındaki en sarsıcı etkilerinden biri 2021 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayıp Avrupa’ya ve oradan daha pek çok ülkeye yayılan, aynı dönemde çok sayıda çalışanın istifa etmesi ‘’Büyük İstifa’’ kavramını ortaya koydu. Kavramın yaratıcısı ise London Üniversitesi, Yönetim Bilimi dalında Doçent olan Anthony Klotz. ‘’Büyük İstifa’’ kavramını ilk olarak 2021 Mayıs’da Amerikalı işçilerin yorgunluk ve evden çalışma özgürlüğüne sahip olmak istemeleri nedeniyle işgücünün toplu ve gönüllü istifası olarak gündeme getirdi. Burada ekonomistler ve sosyologlara göre ise iş-yaşam dengesinin korunup, doğru kurulamamış olması bu kitlesel hareketin en büyük nedeni oldu.

 Büyük İstifa, işverenleri daha fazla hisse senedi opsiyonu gibi çalışan bağlılığını yönetebilecekleri aksiyonlar almaya itse de yeterince yeterli olamamış olacak ki 2022 yılında daha büyük bir akım tüm ülkelerde hızlıca yükselerek iş dünyasının gündemini sarstı.

 Peki nasıl ortaya çıktı bu kavram ve akım?

Tiktok kullanıcısı Zaidleppelin tarafından yayınlanan ve oldukça kısa bir sürede milyonlarca kişinin izlediği bir video sayesinde. Zaidleppelin’e göre sessiz istifa = koşuşturma kültüründen vazgeçmek. ‘’İşinizi bırakmıyorsunuz ama daha fazlasını yapma fikrinizi bırakıyorsunuz’’…

 Nottinham Üniversitesi’nin Örgütsel Davranış bilim dalında doçent olan Maria Kordowicz’e göre sessiz istifalardaki artış iş tatmininde fark edilir bir düşüşle bağlantılı hale geliyor. Washington DC merkezli küresel çapta bir analitik ve danışmanlık şirketi olan Gallup’un sessiz istifa konusunda yaptığı kamuoyu araştırmasında ise, 2022 Küresel işyeri anketinde 38 Avrupa ülkesi arasında 33. sırada yer alan Birleşik Krallık çalışanlarının yalnızca %9’u işine bağlı ya da tutkulu olduğu ortaya kondu. 

2021 sonbaharında, NHS çalışanları arasında yapılan bir ankette ise mutluluk oranının 10 üzerinden 6.1’den 5.8’e düştüğünü ve personel katılımının 7.0’dan 6.8’e düştüğü tespit edildi.

 Kordowicz bu oranlar üzerinden şu yorumu getirdi: ‘’Pandemiyle birlikte amaca ulaşma arzusu önemli ölçüde daha belirgin hale geldi. Pandemi sırasında çalışmak benim için ne anlama gelmeli? Değerlerime daha uygun bir pozisyonu nasıl yürütebilirim?’’ Dahası bu, sessiz istifayı ortaya koyan daha zararlı olabilecek yönleri ön plana çıkartıyor. ‘’Zihinsel olarak işten ayrılmak, iş yükünden yıpranmak ve iş-yaşam dengesinin olmaması’’ gibi.

 Tüm bu verileri değerlendirdiğimizde ise yeni düzende çalışan bağlılığını sağlamak adına insanı merkeze alan yeni ‘’liderlik stratejileri’’ ve ‘’kurum kültürü’’nün oluşturulması kurumlar için artık var olmak ya da olmamak meselesi olarak karşımıza çıkıyor. Bu noktada sosyal ilişkilerimizde olduğu gibi bir uyumsuzluk ve geri çekilme/karşınızdaki insanın ilişkiye hiçbir katma değer sağlamadan orada bulunması sizde ‘’bir sorun mu var?’’ sorusunu doğurup aksiyona geçmenizi sağlıyorsa liderler için de aynı durum söz konusu. Çalışanın iş yaşam dengesini daha iyi kurabildiği, işinin yaşamının önüne geçmediği ve daha özgür bir çalışma ortamında var olmayı seçtiği artık gözle görülür bir biçimde karşımızda duruyor. Bu nedenle bu dengeyi doğru kurmayı amaç edinmiş, sadece işe ve kazanca yönelik bir iş dünyasını değil, mental ve fiziksel sağlığı ön plana koyan, dilediğin yerde çalışabilme ve üretebilme özgürlüğüne sahip olarak işinizi, sizi tanımlayan yegane unsur değil sizi siz yapan yapı taşlarından biri haline getiren bir gezegen kurduk. Sessiz istifa ile var olmayı değil, keyif içinde üretebilmek için pofft gezegenine üye oldun mu?